menu
Geschreven door
geschreven door Saskia Oegema
Geschreven door groot
Geschreven door Saskia Oegema
Saskia Oegema is financieel tekstschrijver. En werkt onder andere in de verzekeringsbranche. Zij schrijft voor meerdere websites over verzekeringen.
Lees meer over ons schrijfproces
Controle door
gecontroleerd door Femke Koning
Gecontroleerd door groot
Gecontroleerd door Femke Koning op 30 juni 2021
Femke Koning is eigenaar en content specialist en is al meer dan 15 jaar werkzaam in de verzekeringsbranche. Al sinds 2008 schrijft zij over verzekeringen en alles wat daarmee te maken heeft.
Lees meer over ons schrijfproces
Leestijd: 4 minuten
Laatste update: 22 juni 2023

Joodse uitvaart

Ieder geloof heeft haar eigen rituelen en gebruiken. Ook tijdens een uitvaart. Dit geldt ook voor het jodendom. Naar schatting bestaat de joodse gemeenschap in Nederland uit zo’n 40.000 à 45.000 mensen. Op deze pagina leest u hoe een joodse uitvaart eruit ziet en wat de belangrijkste kenmerken hiervan zijn.

Joodse uitvaart

Het verloop van een Joodse uitvaart

De joodse gemeenschap in Nederland kent drie stromingen: de liberalen, de orthodoxen en de conservatieven. Elke stroming geeft een eigen vorm aan de uitvaart. Maar er zijn vooral veel overeenkomsten tussen deze stromingen te vinden. Zo heet de hele uitvaart – van het huis of mortuarium tot en met de begrafenis – ‘lewaja’.

Als iemand overlijdt

Wanneer het moment van overlijden dichtbij komt, wordt de dierbare geen moment meer alleen gelaten. Bezoek is welkom om afscheid te nemen. Dit is voor joodse mensen zelfs een heilige plicht. Echter, het is van belang dat de laatste levensfase ongestoord verloopt. De aanwezigen benaderen de stervenden zo respectvol mogelijk en dienen hem of haar zo min mogelijk aan te raken. Tenzij de dierbare hier nadrukkelijk om vraagt. Zodra iemand de laatste adem heeft uitgeblazen, wordt met een veertje of watje, dat onder de neus wordt gehouden, vastgesteld of iemand daadwerkelijk is overleden. Uiteraard stelt een schouwarts officieel vast of iemand is overleden. Vervolgens bedekt een wit laken het lichaam van de overledene. Ook steken de nabestaanden een kaars of lampje aan, die zij bij de overledene zetten. Deze blijft tot aan de begrafenis dag en nacht branden.

Rituele wassing en verzorging

Na het overlijden zien joden het lichaam van de overledene als ‘onrein’. Dit betekent niet dat het lichaam vies is, maar dat het volgens vaste rituelen gewassen moet worden om rein voor God te kunnen verschijnen. Volgens een voorgeschreven wijze voeren vrijwilligers of joodse medewerkers van een begrafeniscollege ‘de Chevra Kaddiesja’ deze wassing uit. Deze rituele wassing verzorgt iemand van hetzelfde geslacht. Dus mannen voor mannen, en vrouwen voor vrouwen. Na de wassing kleden zij de overledene aan in een wit gewaad met een vast patroon. Dit heet een tachrichim. Een overleden man wordt meestal aangekleed met een gebedsmantel. Nadat de overledene in de doodskist is gelegd, wordt de kist onmiddellijk gesloten. De kist is van eenvoudig hout en is voor iedereen gelijk.

Altijd een begrafenis

De joodse gemeenschap gelooft in de lichamelijke wederopstanding. Om die reden is cremeren voor orthodoxe joden verboden. Het is dan ook gebruikelijk om te kiezen voor een sobere begrafenis: ‘Met lege handen komt men op de wereld en met lege handen verlaat men de aarde ook weer’. Echter, liberale joden kiezen wel steeds vaker voor een crematie. Het is in elke stroming van het jodendom belangrijk dat om de uitvaart zo snel mogelijk te regelen. Een joodse begrafenis ziet er doorgaans als volgt uit:

  1. De joodse uitvaart begin met een sobere afscheidsplechtigheid in de aula van het uitvaartcentrum of in een aparte ruimte op de joodse begraafplaats.
  2. Na de afscheidsdienst dragen de mannen de kist naar het graf. 
  3. Zodra de kist in het graf zakt, gooit de familie van de overledene drie scheppen zand op de kist. 
  4. Pas nadat de overledene is begraven, troosten de nabestaanden elkaar.

Na de joodse uitvaart

Rouw speelt een belangrijke rol bij de joodse gemeenschap. Zodra de overledene is begraven, volgt er een intensieve rouwweek. De ‘sjivve’. Elke avond van de week komen mensen naar het huis van de overledene om de nabestaanden te steunen. Dit doen zij door een gebed uit te spreken en een ‘maaltijd van herstel’ in de vorm van ei en brood aan te bieden. 

Wat zijn de kenmerken van een joodse uitvaart?

Vlak voor de begrafenis maken de meest betrokken nabestaanden een scheur in een kledingstuk. Dit is een teken van rouw. Een joodse uitvaart is vaak heel simpel en sober. Over het algemeen leggen joodse mensen geen bloemen bij het graf. Ook is er geen muziek tijdens een joodse uitvaart. Dit heeft volgens het joodse geloof geen toegevoegde waarde. Bovendien is de kist altijd heel eenvoudig. Dit komt omdat er volgens de joodse gemeenschap geen verschil tussen arm en rijk mag zijn. Bij een joodse uitvaart dragen de mannen altijd een keppeltje en getrouwde vrouwen een hoed. 

Een aantal weetjes op een rij

Nog een paar interessante feitjes over een joodse uitvaart zijn:

  • Joden hebben als gewoonte om de spiegels in het huis te bedekken als iemand is overleden.
  • Als de overledene in de kist ligt, wordt er meestal nog wat aarde van Israël over het lichaam gestrooid of in een zakje onder het hoofd gelegd.
  • Het is gebruikelijk om een steentje op het graf te leggen op elk bezoek; zo is het duidelijk te zien dat er iemand is langs geweest.
  • Zo lang de overledene nog niet is begraven, mag niemand getroost worden omdat ‘respect voor de dode’ het belangrijkste is.
  • Op de joodse Sabbat en op joodse feestdagen vinden er geen uitvaarten plaats en is de joodse begraafplaats voor alle bezoekers gesloten.
  • Als iemand met het joodse geloof is overleden, dan wordt de overleden persoon in de richting van de Tempel van Jeruzalem begraven. In Nederland betekent dit richting het oosten.

Joodse uitvaart en een uitvaartverzekering

Een joodse uitvaart is altijd heel sober en eenvoudig. De overledene ligt in een eenvoudige kist en bloemen en muziek zijn niet gebruikelijk. Een standaard begrafenis of crematie is dan ook niet wenselijk voor joden. Het is van belang om hier op te letten bij het afsluiten van een uitvaartverzekering. Er zijn namelijk verschillende soorten verzekeringen:

Bij een natura verzekering is er een vast budget voor bloemen en een kist gereserveerd. In het geval van een joodse uitvaart is dit dus niet nodig. En zou een kapitaalverzekering meer passend zijn. Bij een kapitaalverzekering krijgen de nabestaanden een vrij besteedbaar bedrag uitgekeerd. Zij kunnen met dit geld zelf invulling aan de uitvaart geven. Door de verschillende uitvaartverzekeringen te vergelijken, ziet u welke opties er zijn. U legt de voorwaarden en kosten naast elkaar en kiest zo een verzekering die het beste bij uw situatie en wensen past. 

Bronnen

Voor dit artikel hebben wij gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

  • Joods Cultureel Kwartier
  • LECA
  • Nik.nl

© Kompas Storefronts BV 2014-2024
Tempeliersstraat 20A, 2012 ED, Haarlem
KvK nr: 83977635 | BTW nr: NL863057317B01