geschreven door Saskia Oegema

Geschreven door Saskia Oegema

Saskia Oegema is financieel tekstschrijver. En werkt onder andere in de verzekeringsbranche. Zij schrijft voor meerdere websites over verzekeringen.

Lees meer over ons schrijfproces

gecontroleerd door Femke Koning

Gecontroleerd door Femke Koning op 8 juli 2021

Femke Koning is eigenaar en content specialist en is al meer dan 15 jaar werkzaam in de verzekeringsbranche. Al sinds 2008 schrijft zij over verzekeringen en alles wat daarmee te maken heeft.

Lees meer over ons schrijfproces

Leestijd: 6 minuten

Laatste update: 22 juni 2023

Testament opstellen

In een testament legt u vast wat er met uw nalatenschap moet gebeuren als u komt te overlijden. Wie zijn uw erfgenamen? En hoe wordt uw bezit onder hen verdeeld? Met een testament opstellen maakt u uw eigen keuzes. Is er geen testament? Dan bepaalt de wet hoe uw bezittingen worden verdeeld.

Wat is een testament?

Een testament is een notariële akte waarin staat wat er na uw overlijden met uw bezit, zoals uw geld, inboedel, huis en schulden, moet gebeuren na uw overlijden. Samen met een notaris legt u vast wie wat krijgt en wie uw erfenis moet gaan afhandelen. Het is hierbij mogelijk om toekomstige situaties op te nemen. Bijvoorbeeld als u (klein)kinderen krijgt of als uw partner gaat hertrouwen. Daarnaast kunt u in een testament ook vast leggen wat uw wensen rondom uw uitvaart zijn. Bijvoorbeeld of u begraven of gecremeerd wilt worden. Let op: een testament is niet hetzelfde als een wilsbeschikking. In een testament kunt u de volgende zaken vastleggen:

Wie uw erfgenamen zijn
Of u iemand wilt onterven (uitsluitingsclausule)
De verdeling van de erfenis
Wie voogdij en bewind over de kinderen krijgt
Wie uw erfenis gaat afhandelen; uw executeur
Het vruchtgebruik
Een bewindsregeling
Een rampenclausule

Geen testament opstellen: naar wie gaat de erfenis?

Als u geen testament opstelt, dan wordt uw nalatenschap volgens het erfrecht verdeeld. Dit houdt in dat uw wettelijke erfgenamen uw erfenis krijgen. De wettelijke verdeling is als volgt:

Echtgenoot, geregistreerd partner en (klein)kinderen
Ouders, broers en zussen en hun kinderen
Grootouders
Overgrootouders

Zijn al deze wettelijke erfgenamen er niet? Dan gaat de erfenis naar de staat. Woont u samen? Maar bent u niet getrouwd of heeft u geen geregistreerd partnerschap? Volgens het erfrecht erft uw partner dan niets. Om dit te voorkomen, is een testament opstellen nodig.

Wilsbekwaam voor een testament opstellen

Een testament opstellen doet u bij een notaris. U moet hiervoor minimaal 16 jaar en wilsbekwaam zijn. Dit betekent dat u de gevolgen van een bepaalde handeling moet kunnen overzien. U moet dus begrijpen wat de gevolgen van uw testament opstellen zijn. Een notaris mag geen testament voor u opstellen als de notaris denkt dat:

U iets niet goed begrijpt
U iets tegen uw wil doet

Als de notaris twijfelt aan uw wilsbekwaamheid, dan kan hij niet zomaar een testament opstellen. Is er al een testament opgesteld? En blijkt later dat u op dat moment niet wilsbekwaam was? Dan is het testament niet geldig. Dit kan bijvoorbeeld door ziekte, zoals dementie of een geestelijke stoornis, komen.

Waarom een testament opstellen?

Uit onderzoek blijkt dat er in het 4^e kwartaal van 2020 6,5% meer testamenten zijn ingeschreven in het Centraal Testamentenregister dan het jaar ervoor. Toch hebben nog veel mensen geen testament. Als u niet wilt dat uw nalatenschap volgens het erfrecht wordt verdeeld, stelt u een testament op. Met een testament houdt u de regie over wat er met uw bezit gebeurt na uw overlijden. Bovendien ontlast u uw nabestaanden door uw wensen vast te leggen. Zij weten precies wat de bedoeling is en wat u had gewild. Dit geeft veel rust en duidelijkheid in een moeilijke tijd. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom u een testament opstelt:

1. Het regelen van de voogdij van de kinderen

In uw testament kunt u een voogd voor uw kinderen aanwijzen. De voogd zorgt voor uw kinderen als u komt te overlijden. Dit heet testamentaire voogdij.

2. Een bewindvoerder aanstellen

Een bewindvoerder beslist over de erfenis van een erfgenaam. U kunt een bewindvoerder noemen als u denkt dat uw erfgenamen niet verstandig met uw nalatenschap kunnen omgaan. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat:

De erfgenaam nog erg jong is
De erfgenaam een geestelijke handicap heeft
Uw kind nog geen 18 jaar is en u niet wilt dat uw (ex)partner over de erfenis beslist

In uw testament geeft u aan tot wanneer de bewindvoerder beslist over de erfenis. Als deze periode is afgelopen, mag de erfgenaam weten wat hij met de erfenis doet.

3. Zelf een executeur benoemen

Het afwikkelen van een testament kan behoorlijk complex zijn. Vooral als er veel erfgenamen zijn. In uw testament kunt u een executeur aanwijzen. Een executeur voert de wensen uit uw testament uit als u overlijdt. Dit kan bijvoorbeeld het regelen van uw uitvaart zijn of het verdelen van uw spullen. Wie uw executeur wordt, bepaalt u zelf. U wijst een familielid, kennis of de notaris zelf aan.

4. Het besparen van erfbelasting

Als uw erfgenamen uw erfenis krijgen, dan moeten zij erfbelasting betalen. Hoeveel belasting zij betalen, hangt af van de relatie die zij met u hadden. In een testament kunt u opnemen dat de erfenis meer verspreid wordt uitbetaald. Hierdoor hoeft er mogelijk minder erfbelasting betaald te worden.

5. Zelf de erfgenamen benoemen

In uw testament kunt u erfgenamen uitsluiten of toewijzen. Zo kunt u bijvoorbeeld een stiefkind in uw testament laten opnemen. Of een van uw kinderen uitsluiten; dit kan met een uitsluitingsclausule. U kunt ook laten vastleggen dat uw kleinkinderen direct iets krijgen na uw overlijden. Een andere optie is het uitsluiten van een ex, zodat hij of zij geen aanspraak kan maken op de erfenis. Daarnaast kunt u ook een goed doel laten opnemen. U bepaalt dan dat een bepaald bedrag wordt overgemaakt.

6. Opeisen erfdeel aanpassen

Uw kinderen hebben recht op een kindsdeel. Normaal gesproken krijgen zij dit pas als de langstlevende ouder is overleden. Met een testament kunt u dit aanpassen. Bijvoorbeeld bij:

Hertrouwen of samenwonen van de langstlevende ouder
Opname van de langstlevende ouder in een verzorgingsinstelling
Onder curatele stellen van de langstlevende ouder
Terechtkomen in de bijstand van de langstlevende ouder

7. Als u gaat samenwonen

Als u samenwoont zonder getrouwd te zijn of zonder een geregistreerd partnerschap, dan erft uw partner volgens de wet niets. Uw nalatenschap gaat dan naar de wettelijke erfgenamen. In uw testament kunt u vastleggen dat uw partner toch (een deel) van uw erfenis krijgt.

8. Uw vermogen veilig stellen voor uw kinderen

Dit heet ook wel een anti-schoonkind bepaling. Trouwt uw kind in gemeenschap van goederen? Maar wilt u niet dat uw erfenis wordt gedeeld met de partner van uw kind? Dan kunt u dit in uw testament aangeven. U bepaalt dan dat uw schoonzoon- of dochter niet de helft van de erfenis krijgt. En dat hij of zij bij een scheiding hier geen aanspraak op kan maken.

9. Het opnemen van een legaat

In uw testament kunt u met een legaat vastleggen dat iemand een bepaald erfstuk krijgt. Dit kan bijvoorbeeld een bijzonder sieraad, meubelstuk of een geldbedrag zijn. In het legaat geeft u aan wie dit moet krijgen. Dit kan een persoon zijn, maar ook een goed doel.

10. De bedrijfsopvolging regelen

In uw testament kunt u vastleggen wie uw bedrijf overneemt als u overlijdt. Doet u dit niet? Dan komt het bedrijf automatisch in handen van de wettelijke erfgenamen.

In 10 stappen een testament opstellen

Om een testament op te stellen doorloopt u de volgende stappen:

Bepaal voor uzelf wat u allemaal in uw testament wilt vastleggen
Maak een afspraak met een notaris
Samen met de notaris bespreekt u uw wensen en situatie
De notaris geeft u advies en legt u de gevolgen van uw wensen uit
Uw wensen worden vertaalt in juridische bepalingen en de notaris maakt een conceptversie
U leest het concept testament rustig door en voert eventueel wijzigingen of aanvullingen door
U maakt een tweede afspraak
De notaris checkt of u alles goed begrijpt
Zowel u als de notaris ondertekent het definitieve testament; uw testament in nu officieel
De notaris schrijft uw testament in bij het Centraal Testamentenregister en u krijgt een kopie mee naar huis; het origineel blijft bij de notaris

Wat kost een testament opstellen?

De prijs van een testament opstellen loopt sterk uiteen. De kosten hangen af van welke notaris u kiest en of er maatwerk nodig is. Het is slim om verschillende offertes op te vragen. Zo kunt u de kosten vergelijken en ziet u welke kosten wel of niet zijn inbegrepen. Over het algemeen ligt de kosten van een testament opstellen tussen de €400 en €800.

Een testament opgesteld, en nu?

Zodra u bij een notaris uw testament heeft opgesteld, schrijft de notaris uw testament in bij het Centraal Testamentenregister. In dit register kunnen uw nabestaanden controleren of u een testament heeft, en bij welke notaris. Zij kunnen de inhoud niet zien. Dit kan pas na uw overlijden. Uw nabestaanden vragen dan uw testament op bij de notaris. Uw testament blijft geldig totdat u dit zelf aanpast. Verandert er iets in uw situatie wat belangrijk kan zijn voor uw nalatenschap? Dan is het van belang om dit tijdig aan te passen en met uw notaris te bespreken.

Testament opstellen: goed om te weten

Een aantal handige tips en weetjes rondom het opstellen van een testament:

Een testament is altijd privé. Niemand heeft het recht om zonder uw toestemming uw testament in te zien. Ook uw partner of kinderen niet.
U maakt niet samen met uw partner één testament. Ieder heeft een eigen testament. U kunt wel uw testament bij dezelfde notaris laten opstellen en beide bepaalde bepalingen in het testament laten opnemen.
Uw testament is geldig totdat u deze herroept. Dat wil zeggen, totdat u een nieuw testament laat opmaken.
Het is slim om eens in de 5 jaar uw testament opnieuw te bekijken.
U kunt alleen een testament opstellen als u in Nederland woont en 16 jaar of ouder bent.
Een zelfgemaakt document is niet rechtsgeldig. U kunt wel een codicil maken. Hiermee kunt u een bepaald voorwerp aan een nabestaande schenken.
U kunt uw testament altijd laten aanpassen; dit kan alleen bij uw notaris
In een levenstestament geeft u aan wie toestemming heeft om namens u beslissingen te nemen als u dit zelf niet meer kunt. Dit kan bijvoorbeeld zijn als u in coma raakt of dement wordt.