geschreven door Saskia Oegema

Geschreven door Saskia Oegema

Saskia Oegema is financieel tekstschrijver. En werkt onder andere in de verzekeringsbranche. Zij schrijft voor meerdere websites over verzekeringen.

Lees meer over ons schrijfproces

gecontroleerd door Femke Koning

Gecontroleerd door Femke Koning op 29 juni 2021

Femke Koning is eigenaar en content specialist en is al meer dan 15 jaar werkzaam in de verzekeringsbranche. Al sinds 2008 schrijft zij over verzekeringen en alles wat daarmee te maken heeft.

Lees meer over ons schrijfproces

Leestijd: 2 minuten

Laatste update: 21 juni 2023

Afleggen van de overledene

Als iemand overlijdt, dan wordt het lichaam voor de laatste keer verzorgd. Dit heet het afleggen van de overledene. Wat is afleggen precies? Wanneer mag het afleggen beginnen? Welke stappen zijn er te nemen? Dat leest u hieronder.

Wat is afleggen?

Afleggen is de laatste verzorging van de overledene. Het afleggen bestaat uit een aantal stappen. Zoals het wassen en verzorgen van het lichaam, het knippen van de nagels en haren, het aanbrengen van make-up en het aantrekken van de kleding. Met afleggen wordt het lichaam met respect toonbaar gemaakt voor de nabestaanden en de uitvaart. Het doel van afleggen is om de overledene er zo natuurlijk mogelijk uit te laten zien. Daarnaast is afleggen vaak een onderdeel van een religie.

Wie mag de overledene afleggen?

In de wet staat niet wie het lichaam wel of niet mag afleggen; in principe kan iedereen dit doen. Vaak gebeurt dit door twee medewerkers van het mortuarium, de uitvaartverzorger of de verpleegkundigen in het ziekenhuis. Echter, de nabestaanden mogen de laatste verzorging van hun overleden dierbare ook zelf uitvoeren. De laatste jaren zijn steeds meer nabestaanden bij dit proces betrokken. Het kan troost bieden en helpen bij de rouwverwerking.

Wanneer begint het afleggen?

Volgens de wet kan het afleggen pas beginnen als de schouwarts heeft vastgesteld dat iemand daadwerkelijk is overleden en is gestorven aan een natuurlijke dood. Dit heet lijkschouwing. De schouwarts is meestal de behandelend arts van de overledene, zoals de huisarts of de arts in het ziekenhuis. Als er sprake is van een natuurlijk overlijden, dan wordt het lichaam van de overledene ter beschikking gesteld aan de nabestaanden. En kan het afleggen direct beginnen. Is er geen sprake van een natuurlijke dood? Dan is er verder onderzoek nodig. Dit zorgt ervoor dat het wat langer duurt voordat het afleggen begint. Pas als er een officiële doodsverklaring is, begint het afleggen. Is de overledene orgaandonor? Dan zijn de organen voor het afleggen verwijderd.

Afleggen overledene: hoe gaat dat?

Het afleggen van de overledene gaat volgens een vast schema. Op deze manier is de kans op fouten zo klein mogelijk. Dit gaat als volgt:

Afname van sieraden, accessoires, hulpmiddelen (zoals een infuus, pacemaker of stoma)
Het uitdoen van de kleding
Het wassen van het lichaam en de haren
Haarverzorging
Nagelverzorging
Het tegengaan van vochtverlies
Aandoen van incontinentiemateriaal
Wonden afplakken of verzorgen
De ogen sluiten met een plakkertje of klein kapje
De mond sluiten met een klein kussentje onder de kin of enkele hechting
Het aankleden van de overledene met eigen kleding die van ten voren is uitgezocht
Uiterlijke verzorging, zoals het aanbrengen van make-up
Het omdoen van sieraden (indien gewenst)
Het camoufleren van bepaalde zaken (indien gewenst)
Voorkomen van geurvorming
Balsemen
Koeling en conservering

Dit protocol is echter niet verplicht. Bij een bepaalde geloofsovertuiging of bij speciale wensen mag van dit protocol afgeweken worden. Dit geldt ook bij orgaandonatie of wanneer het lichaam aan de wetenschap wordt gedoneerd.