Erfenis regelen
Erfenis regelen? U denkt er liever niet aan, maar er komt een dag dat u overlijdt. Zowel voor u als voor uw nabestaanden is het dan fijn als alles goed geregeld is. Daarom is het van belang om alvast stil te staan bij uw erfenis. Maar waar moet u aan denken? En stelt u wel of geen testament op? Op deze pagina bespreken we de belangrijkste punten bij het regelen van de erfenis.
Wat valt onder de erfenis?
Uw erfenis bestaat uit alles wat u achterlaat. Het wordt daarom ook wel uw nalatenschap genoemd. Veel mensen denken bij een erfenis alleen aan het spaargeld en de eigen woning. Maar al uw bezittingen én uw schulden vallen onder de erfenis. Denk aan sieraden, meubels, leningen en uw kleding. In een testament legt u vast wat er met uw nalatenschap moet gebeuren als u overlijdt. Ook wordt er in een testament vastgelegd wie er voor de kinderen gaat zorgen als beide ouders overlijden. Echter, het is niet verplicht om een testament op te stellen. Als er geen testament is, dan wordt de erfenis verdeeld volgens de regels van het erfrecht. Zijn er geen erfgenamen? Dan gaat alles naar de staat.
Wie zijn de erfgenamen?
Er worden vier groepen erfgenamen onderscheiden door de wet. Dit zijn:
- Echtgenoten (geregistreerde partners) en kinderen, als uw kinderen niet meer leven: uw kleinkinderen
- Ouders, broers en zussen, als uw broers en zussen niet meer leven: hun kinderen
- Grootouders
- Overgrootouders
Echtgenoten en familieleden zijn erfgenamen. Woont u samen? Dan is uw partner dus geen erfgenaam. Ook niet als u een samenlevingscontract heeft. Ook aanverwanten, zoals uw zwager, schoonmoeder of stiefkinderen zijn geen erfgenamen.
Naar wie gaat de erfenis?
In uw testament kunt u aangeven wie wat krijgt. Heeft u geen testament? Dan gaat de erfenis in principe naar de personen uit de eerste groep: naar uw echtgenoot (of geregistreerd partner) en uw kinderen. Zijn deze personen er niet? Dan gaat de erfenis naar de mensen uit de tweede groep. Et cetera. Binnen een groep kijkt het erfrecht ook naar kinderen van bloedverwanten. Bijvoorbeeld de kinderen van uw kinderen (kleinkinderen) en neven en nichten. Dit is de wettelijke verdeling van uw erfenis.
Hoe wordt de erfenis verdeeld?
Als u geen testament heeft, dan wordt de erfenis in gelijke delen verdeeld aan uw echtgenoot en kinderen. Dit houdt in dat zij allen een even groot deel erven. Echter, als uw achtergebleven partner (de ‘langstlevende) nog leeft, dan wordt het deel van de kinderen nog niet betaald. Uw echtgenoot blijft zijn of haar hele leven eigenaar van de gehele erfenis, en mag hier mee doen wat hij of zij wil. De kinderen krijgen wel een geldvordering ter waarde van hun erfdeel. Dit ‘kindsdeel’ kunnen zij opeisen zodra de langstlevende partner ook overlijdt, in de schuldsanering terecht komt of failliet gaat.
Uitvaart regelen met of zonder testament
Als u niets vastlegt in een testament, dan wordt alles volgens de wettelijke regels verdeeld. Wilt u dit niet? Dan is het nodig om een testament op te stellen. Hierin kunt u zelf aangeven welke personen welk deel van uw erfenis krijgen na uw overlijden. Ook kunt u één persoon als erfgenaam aanwijzen. Hij of zij krijgt dan al uw bezittingen en schulden. Daarnaast kunt u in uw testament een wettelijke erfgenaam onterven. U kunt bijvoorbeeld uw echtgenoot onterven, maar ook uw kinderen. Echter, bij ontervingen houden uw kinderen altijd recht op de helft van het wettelijke erfdeel. Dit wordt de legitieme portie genoemd.
Testament opstellen bij de notaris
Een testament opstellen doet u altijd bij de notaris. De notaris legt vast wat er met uw geld, huis, bezittingen en schulden moet gebeuren na uw overlijden. Heeft u geen testament? Ook dan kan de hulp van een notaris van pas komen. Hij of zij kan u helpen bij de erfenis regelen. Echter, dit is niet verplicht. Een notaris is alleen verplicht als u:
- Uw testament wilt laten opstellen
- Een kopie van het testament wilt
- Een verklaring van erfrecht nodig heeft
- Een registergoed (zoals een huis) wilt verdelen of verkopen
Wat is een executeur?
De erfgenamen regelen samen de erfenis. Maar u kunt in uw testament ook een executeur benoemen. In dat geval regelt de executeur de erfenis voor de erfgenamen. In het testament worden de regels benoemd waar hij of zij zich aan moet houden. Een executeur beheert als het ware de erfenis en doet alles dat nodig is om de erfenis te kunnen verdelen. Denk hierbij aan:
- Het opzeggen van abonnementen
- Het afbetalen van schulden
- Het verkopen van spullen om schulden te kunnen betalen
- De aangifte erfbelasting
Als er een executeur is genoemd, dan mogen de erfgenamen niet zelf de erfenis regelen. Dit is de taak van de executeur. Ook kan er in het testament staan dat de executeur de uitvaart regelt en de erfenis mag verdelen volgens de erfdelen. De executeur moet de erfgenamen op de hoogte houden van zijn of haar taken. Aan het eind vertelt hij of zij wat er is gedaan en hoe de erfenis verdeelt wordt.
Samenwonen en de erfenis
Heeft u een partner en woont u samen? Maar bent u niet getrouwd of heeft u geen geregistreerd partnerschap? Volgens de wet is uw partner in dat geval geen wettelijke erfgenaam. Dit betekent dat hij of zij niets erft als er geen testament is. Daarom is het aan te raden om een testament op te stellen. Hierin geeft u aan dat uw erfenis naar uw partner gaat na uw overlijden. Zonder testament heeft uw partner geen recht op (een deel van) de erfenis.
Testament met een uitsluitingsclausule
Bij het opstellen van een testament kunt u ook voorwaarden opnemen. Zoals een uitsluitingsclausule. Zijn uw kinderen getrouwd of hebben zij een geregistreerd partnerschap? Met een uitsluitingsclausule blijft de erfenis van henzelf. Als gevolg hiervan blijft de erfenis in hun bezit bij een scheiding. De ex-echtgenoot of ex-partner kan dankzij een uitsluitingsclausule geen aanspraak maken op de erfenis. Voor kinderen die na 1 januari 2018 zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, is dit de standaard procedure.
Erfenis regelen en de Belastingdienst
Als uw nabestaanden uw nalatenschap erven, dan krijgen zij te maken met de erfbelasting. Een testament zorgt er meestal voor de uw erfgenamen minder belasting hoeven te betalen. Dit werkt zo: als u geen testament heeft en het geld laat u na aan de personen in de tweede groep, dan erven uw ouders, broers en zussen. Zij betalen op dat moment erfbelasting. Overlijden uw ouders, dan erven uw broers en zussen opnieuw. En ook daar betalen zij erfbelasting over. Uiteindelijk komt uw erfenis dus uit bij uw broers en zussen. Maar hebben zij twee keer belasting betaald. Dit kunt u voorkomen met een testament. Uw broers en zussen betalen in dat geval maar één keer erfbelasting.
Hoe hoog is de erfbelasting?
Hoeveel belasting er over een erfenis betaald moet worden, hangt af van twee zaken:
- De grootte van de erfenis
- De relatie met de overledene
Over een deel van de erfenis betaalt u nooit belasting. Dit is het vrijgestelde bedrag. Hoe hoog dit bedrag is, hangt af van de relatie met de overledene. Voor een echtgenoot (of geregistreerd partner) geldt er in 2021 een maximale vrijstelling van €671.910. Voor kinderen geldt dat zij zijn vrijgesteld tot een bedrag van €21.282.
Erfenis regelen met een codicil
U bepaalt zelf of u wel of geen testament opstelt. Daarnaast is er de optie om kleine zaken te regelen via een codicil. Dit is een handgeschreven brief, inclusief datum en handtekening, waarop u aangeeft hoe bijvoorbeeld de inboedel wordt verdeeld of wat uw wensen over uw begrafenis of crematie zijn. Een codicil moet altijd handgeschreven zijn, een getypte versie is niet geldig. Met een codicil kunt u alleen kleine zaken regelen. Denk hierbij aan het verdelen van sieraden, meubels of kleren. Geld, schilderijen, kunstvoorwerpen en onroerende zaken, oftewel uw vermogen, kunt u niet met een codicil aan iemand nalaten.
Wat is het voordeel van een codicil?
Voor het maken van een codicil hoeft u niet naar een notaris. U kunt een codicil zelf maken. Daardoor kunt u het codicil ook makkelijk weer veranderen. U gooit gewoon het oude exemplaar weg en maakt een nieuwe. Echter, dit is ook een nadeel. U kunt uw codicil kwijtraken, of het kan (kwaadwillend) worden weggegooid. Een codicil moet altijd aan een paar eisen voldoen. Is dit niet het geval? Dan is deze helaas ongeldig.
Bronnen
Voor de informatie op deze pagina zijn de volgende bronnen geraadpleegd:
- Nibud
- Consumentenbond
- Belastingdienst
- Rijksoverheid
- Het Juridisch Loket
Betrouwbare informatie
Twee weken bedenktijd
Uitleg tot in de details
Onafhankelijk vergelijken